مدارس تاریخی تهران/مدرسه های تاریخی تهران از دارالفنون تا مروی
مدارس تاریخی تهران/مدرسه های تاریخی تهران از دارالفنون تا مروی
مدرسه های تاریخی تهران
تا میانه‌های دوره قاجار، چرخه فراگیری علم و دانش در ایران به سه دسته تقسیم می‌شد؛ یک، مکتب‌خانه‌ها که با پیشینه‌ای دراز و کهن، آموزش‌هایی سنتی را بر پایه دین (اسلام) به کودکان ارایه می‌کردند. دو، مدرسه‌های علمیه‌ای که در سطحی بالاتر از مکتب‌خانه‌ها به پرورش طالبان علوم دینی اختصاص داشتند سه، مدرسه‌های اروپایی و آمریکایی که به وسیله میسیونرهای مسیحی در تهران و برخی شهرهای بزرگ کشور، گونه‌ای نظام آموزش و پرورش را ایجاد کرده بودند. با این حال،هنگامی که دارالفنون به همت میرزا تقی‌خان امیرکبیر در دوره حکمرانی ناصرالدین شاه پایه‌گذاشته شد، تحرکی در زمینه آموزش و پرورش نوجوانان و جوانان ایرانی پدید آمد.
تحول اساسی اما با اقدام یک روشنفکر تبریزی پدیدار شد؛ هنگامی که در میانه‌های عصر قاجار، میرزا حسن خان رشدیه در ۱۲۵۴ هجری قمری نخستین مدرسه به شیوه جدید را در آذربایجان بنیان گذاشت، چرخه آموزشی ایران، به عرصه‌ای نوین وارد شد. این شیوه جدید دیری نگذشت که ماندگار و پایدار شد و مدرسه‌های نوین آرام‌آرام در شهرهای بزرگ کشور پدید آمدند و گسترش یافتند.از این پس ایران وارد عرصه نوین آموزش و پرورش شده بود. از میان مدرسه‌هایی که از آن دوره به بعد در شهرهایی چون تهران شکل گرفتند، برخی در تاریخ گم شدند و برخی دیگر با گذر از دهه‌ها فعالیت و آموزش کودکان و نوجوانان ایرانی، به امروز رسیدند. برآن هستیم با معرفی برخی از مدرسه‌های مشهور تاریخی تهران، شما را به تماشای سیر دگرگونی آنها در یکصد سال اخیر تاریخ تهران دعوت کنیم.
دارالفنون
دارالفنون، نخستین پلی‌تکنیک ایرانی، یادگار میرزا تقی‌خان امیرکبیر، صدراعظم عصر ناصری در پایتخت ایران است. این مدرسه قدیمی، در آغاز خیابان ناصری که امروزه ناصرخسرو نامیده می‌شود، جای گرفته است. برخی دارالفنون را نخستین دانشگاه نوین ایران می‌دانند. این یادگار دوست‌داشتنی میرزا تقی‌خان را هر چه بدانیم و بخوانیم، نسلی از دانش‌آموختگان را در دوره‌های قاجار و پهلوی به جامعه ایرانی روانه کرد که بزرگان حوزه‌های گوناگون علم و ادب نام گرفتند.
بیشتر نامداران علم و دانش ایران به ویژه آنهایی که در تهران می‌زیستند، تا چند دهه گذشته دارالفنون بودند. ساختمان زیبای دارالفنون که با بهره‌گیری از جلوه‌های معماری ایرانی ساخته شد، محیطی را پدید آورده بود که دانش‌آموختگان آن، امروز هم هرگاه از کنار آن می‌گذرند، به یاد روزهای پرخاطره‌ای می‌افتند که پشت دیوارهای کنونی بنا، برای بنیادگذاری ایران عصر جدید آموزش می‌دیدند. اتاق‌هایی چهار سوی حیاط مدرسه را دربرگرفته بودند و در برابر آنها ایوانی گسترده بود. دارالفنون، آبروی علم و دانش در پایتخت ایران است. ساختمان تاریخی دارالفنون چندین دهه است که به وزارت آموزش و پرورش واگذار شده اما سال‌های زیادی است که درهای آن بسته است و دوستدارانش تنها از بیرون می‌توانند به تماشای نما و سردر دل‌انگیز آن بنشینند.
آدرس: مدرسه دارالفنون، تهران، ناصرخسرو، بالاتر از سعدی جنوبی
دبیرستان مروی
دبیرستان مروی
دبیرستان مروی، از مدرسه‌های سرشناس تهران است. این مجموعه تاریخی- آموزشی روبه روی شمس‌العماره نزدیک حوزه علمیه مروی جای گرفته است. پیشینه دبیرستان مروی به دوره پهلوی اول بازمی‌گردد. پیش از ساخت بنای مدرسه، باغی بزرگ در این محدوده بود. دیرزمانی از بنیان‌گذاری دبیرستان مروی نگذشت که نام آن در پایتخت بر سر زبان‌ها افتاد، تا جایی که به مدرسه دارالفنون پهلو می‌زد. برخی از رجال نامدار عرصه سیاست دهه‌های گذشته، در دبیرستان مروی درس‌آموخته‌اند. ساختمان و محوطه این دبیرستان تاریخی چند سال پیش از وزارت آموزش و پرورش به حوزه علمیه واگذار شد.
نشانی : تهران، خیابان ناصرخسرو، کوچه مروی
دبیرستان البرز
دبیرستان البرز
از دارالفنون که بگذریم، بی‌تردید دومین نامی که پیش روی‌مان قرار می‌گیرد، دبیرستان البرز است. پیشینه این مدرسه بزرگ که روزگاری به واسطه ملیت بنیان‌گذارانش، کالج آمریکایی خوانده می‌شد، به سال ۱۲۵۲ خورشیدی بازمی‌گردد. در آن زمان، آمریکایی‌های حاضر در ایران، مدرسه‌ای را ایجاد کردند که در دهه‌های بعد به یکی از مشهورترین و کامیاب‌ترین مکان‌های آموزشی تبدیل شد. این مدرسه بعدها به مکان کنونی دبیرستان البرز جابه‌جا شد و نام خود را بر چهارراهی گذاشت که تا امروز نیز نام «کالج» را با خود همراه دارد. حکومت پهلوی اول، کالج آمریکایی را در ۱۳۱۹ از آمریکایی‌ها خرید و نام آن را به دبیرستان البرز تغییر داد. نیکلای مارکوف، معمار سرشناس گرجی، بنای اولیه البرز را ساخت. بنای زیبای آجری، تصویری چشمگیر از این مدرسه مشهور به یادگار گذاشته است.
دبیرستان البرز نخستین مرکزی بود که از میان نوجوانان و جوانان باهوش و مستعد شهرستان‌ها، دانش‌آموز می‌پذیرفت. شهرت دبیرستان شبانه‌روزی البرز به ویژه در عصر پهلوی دوم به اندازه‌ای بود که رقابتی شدید برای تحصیل در آن وجود داشت. دبیرستان البرز، با حیاط و باغی بزرگ، مجموعه‌ای از ساختمان‌های قدیمی و نوساز را دربرگرفته است. بسیاری از بزرگان علم و ادب ایران، پس از نسلی که در دارالفنون تربیت شدند، دانش‌آموخته دبیرستان البرزبوده‌اند.
آدرس: تهران، خیابان حافظ، کوچه البرز، دبیرستان البرز
دبیرستان فیروز بهرام
دبیرستان فیروز بهرام
یکی از مشهورترین مدرسه‌های تاریخی تهران، به جامعه زرتشتیان پایتخت تعلق دارد. مدرسه فیروزبهرام که در تقاطع خیابان‌های جمهوری و میرزا کوچک‌خان جنگلی، قرار گرفته است، سال ۱۳۱۱ خورشیدی با بهره‌گیری از شیوه معماری ایرانی، ساخته شد. نام دبیرستان فیروزبهرام بر سردر ساختمان باشکوه بر کاشی تذهیب شده به خطی خوش نوشته شده است. روی این نام، عبارت‌های «پندار نیک»، «گفتار نیک» و «کردار نیک» به خوبی تعلق مدرسه را به جامعه زرتشتی ایران نشان می‌دهد. «بهرامجی بیکاجی» از زرتشتیان و پارسیان مقیم هندوستان به یاد فیروز، فرزندش، این مدرسه زیبا را با همکاری کیخسرو شاهرخ، نماینده مجلس شورای ملی بنیان گذارد. ساختمان دبیرستان در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آدرس: خیابان جمهوری، خیابان ميرزا كوچك خان پ2
دبیرستان انوشیروان دادگر نمونه دخترانه فیروزبهرام
دبیرستان انوشیروان دادگرنمونه دخترانه فیروزبهرام
دیگر مدرسه مشهور تاریخی تهران، دبیرستان دخترانه انوشیروان دادگر است. پیشینه این مدرسه زرتشتی به سال ۱۳۱۵ خورشیدی بازمی‌گردد. دبیرستان دادگر در خیابان انقلاب، بین خیابان‌های حافظ و ولیعصر، در کوچه سعید قرار گرفته است. نزدیکی آن به دبیرستان البرز و عملکرد آموزشی آن در دهه‌های پیاپی موجب شده بود، در زمره مدرسه‌های مشهور پایتخت جای گیرد. ساختمان تاریخی دبیرستان، از الگوی برخی دیگر از مدرسه‌های تاریخی تهران همچون دبیرستان البرز و مدرسه ژاندارک پیروی کرده است. وجود شاخصه‌های معماری ایرانی موجب شده دبیرستان دادگر نیز در زمره بناهای مشهور تاریخی تهران گنجانده شود.
آدرس : شهر تهران در خیابان انقلاب، بین خیابان‌های حافظ و ولیعصر، کوچه سعید
مدرسه ژاندارک؛ به جای مانده از زنجیره مدرسه‌های فرانسوی
مدرسه ژاندارک؛ به جای مانده از زنجیره مدرسه‌های فرانسوی
در میانه خیابان‌های جمهوری، منوچهری، لاله‌زار و فردوسی، در کنار کلیسایی تاریخی، امروزه مدرسه‌ای قرار دارد که یادگار مدرسه‌های ساخته شده به وسیله فرانسوی‌ها در ایران است. مدرسه ژاندارک، که ساختمانش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، در دوره قاجار از سوی فرانسوی‌ها برای درس‌آموزی دختران ارمنی در ایران ساخته شد. ساختمان مدرسه ژاندارک نیز مانند برخی دیگر از شاهکارهای معماری تهران، یادگار نیکلای مارکوف است که شیوه‌های معماری ایرانی و اروپایی را در طراحی و ساخت بنا درهم‌آمیخته است. مدرسه ژاندارک پس از انقلاب در اختیار وزارت آموزش و پرورش گذاشته شد و امروزه با نام مدرسه سمیه فعالیت می‌کند.
آدرس :واقع در منطقه ۱۲ شهر تهران، حد فاصل خیابان جمهوری، منوچهری، لاله‌زار و فردوسی به همراه کلیسای مجاور
از مدرسه‌های فرنگی تا مدرسه‌هایی که دیگر نیستند
روس‌ها، فرانسوی‌ها، آمریکایی‌ها و آلمانی‌ها در دوره‌های قاجار و پهلوی اول، چندین مدرسه در تهران داشتند که اتباع کشورهای خود در ایران و نیز شهروندان ایرانی را آموزش می‌دادند. حضور این مدرسه‌ها به ویژه در تهران، ایرانیان فرهنگ‌دوست را برمی‌انگیخت تا در کنار آنها به ساخت مدرسه‌هایی با شیوه نوین روی آورند. به جز مدرسه‌هایی که در این گزارش اشاره شدهاند و نیز برخی دیگر، بسیاری از مدرسه‌های تاریخی تهران در گذر زمان، از گردونه نظام آموزش و پرورش کنار رفته‌اند و تنها نامی از آنها به یادگار مانده است. از جمله آنها می‌توان به مدرسه علمیه در محدوده میدان بهارستان اشاره کرد که امروزه از آن نشانی نیست. پایتخت، مدرسه‌هایی دیگر نیز دارد که در دهه‌های پایانی عصر پهلوی، بنیان‌گذارده شده و به دلایلی نامدار شدهاند. مدرسه‌های علوی و رفاه در محدوده خیابان ایران به دلیل تاثیرگذاری در جریان‌های مربوط به انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ و پس از آن، از این جمله‌اند.
برچسب ها :
مدارس تاریخی تهران,مدرسه های تاریخی تهران از دارالفنون تا مروی,گذری بر مدرسه‌های تاریخی تهران ,قدیمی ترین مدارس تهران ,مدارس ماندگار
بهترین قالیشویی مشهد
