اقدام قانونی علیه مزاحم و رفع مزاحمت ملکی

مزاحمت ملکی چیست؟

از جمله دعاوی که ممکن است حول محور تصرفات مالک از ملکش اقامه شود رفع مزاحمت ملکی یا دعوای مزاحمت ملکی می باشد. که با دعاوی مشابه مانند تصرف عدوانی و ممانعت از حق تفاوت دارد.

مزاحمت در معنای لغوی خود به معنای محدود کردن، تنگ کردن و به سختی انگاشتن اموربرای شخص است.

این دعوا از جمله دعاوی تصرف نیز می باشد منظور از دعاوی تصرف دعاوی هستند که استفاده وتصرف مالک را از ملک و مایملک وی محدود ساخته اند.

معنای عرفی مزاحمت با معنای قانونی ان در ماده ی ۱۶۰ قانون آیین دادرسی مدنی نیز منطبق است. رفع مزاحمت ملکی امری ضروری در این رابطه است.

ماده ی ۱۶۰ قانون آیین دادرسی مدنی مقرر می دارد:« دعوای مزاحمت عبارت است از دعوایی که به موجب آن متصرف مال غیرمنقول درخواست جلوگیری از مزاحمت کسی را می نماید که نسبت به متصرفات او مزاحم است بدون این که مال را از تصرف متصرف خارج کرده باشد.»

مزاحمت درواقع عملی است ناپایدار که برای تصرف و استفاده ی مالک از ملک خود ایجاد اخلال و مزاحمت می کند بدون آنکه ملک را کاملا از تصرف او خارج سازد.

تصور کنید همسایه ی شما به هنگام بارش باران یا شست و شوی بام، لوله ی ناودان خود را به سمت ملک شما منحرف کرده و سبب ریزش فراوان آب به منزل شما شود یا به نحوی دردسری برای شما ایجاد کند.

یا اینکه شخصی که در طبقه ی بالای شما زندگی می کند با خودداری از تعمیر لوله ی آب خود سبب نم دادن سقف منزل شما و سست شدن استحکام آن شود و مثالهای زیاد دیگری نیز می توان برای تفهیم این موضوع زد اما نکته ی مشترک این مثالها این است که بگونه ای برای تصرف شما و استفاده ی شما از ملک خود ایجاد مزاحمت می کند اما در عین حال ملک شما را از تصرف شما خارج نکرده است و حتی مانع کامل استفاده ی شما هم نمی شود بلکه ایجاد مزاحمت و سختی برای شما می کند که باعث می شود شما نتوانید نهایت استفاده را از مال خود ببرید.

از جمله مصادیق دیگر مزاحمت ملکی، می توان به ایجاد مزاحمت صوتی همسایه در ساختمان، انجام مشاغل صوتی در ملک سایر افراد، دخل و تصرف در املاک دیگران که مانع استیفای دیگران از ملک خود می‌شود و غیره نام برد.

اقدام قانونی علیه مزاحم و رفع مزاحمت ملکی

دربرابر مزاحم می توان به دو گونه واکنش نشان داد:

الف) شکایت و اقامه دعوای کیفری تحت عنوان مزاحمت.( که اکنون مورد بحث ما نیست)

ب) اقامه ی دعوای حقوقی تحت عنوان مزاحمت و تقاضای رفع مزاحمت ملکی و مطالبه ی خسارات ناشی ازمزاحمت.

در مزاحمت ملکی، شخصی که مزاحمت ملکی او قانونی نبوده است به جهت ضرر و زیانی که از مزاحمت او به عمل آمده است از باب مسئولیت مدنی و تسبیب در مقابل مالک ملک مسئول می باشد و باید ضرر و زیان مالک را جبران کند.

اقامه ی دعوا به شیوه ی حقوقی و الزام رفع مزاحمت و اخذ خسارت از مزاحم مستلزم تنظیم و تقدیم دادخواست بصورت دقیق و مستند و مستدل می باشد، دادخواست مربوطه باید دارای ادله ی مثبته مبنی بر سابقه ی مالکیت خواهان بر ملک خود و مزاحمت خوانده و دیگر مدارک لازم باشد.

ارکان دعوای مزاحمت

دعوای مزاحمت سه رکن دارد که عبارتند از: ۱) سبق تصرف مالک ۲) عدم خروج مال از ید مالک ۳) وقوع مزاحمت

سبق تصرف

باتوجه به ماده ی ۲ قانون جلوگیری از تصرف قانونی در دعاوی ممانعت از حق و رفع مزاحمت ملکی این نکته دارای اهمیت می باشد که متصرف نباید متصرف آنی و لحظه ای مال باشد بلکه تصرف و تملک او باید سابقه داشته باشد یعنی تسلط و تصرف مالک بر مال در لحظه ی تجاوز و مزاحمت یا نزدیک به آن رخ نداده است بلکه از قبل مالک، ملک را در تصرف خویش داشته است و در غیر این صورت قابل حمایت نمی باشد.

عدم خروج مال از ید مالک

باید قبل از اقامه ی دعوا دقت داشته باشیم که دعوای مزاحمت تنها برای مواقعی است که اعمال خوانده صرفا سبب اخلال در استفاده و بهره ی خواهان از مالش شده باشد نه اینکه مال را از تصرفش خارج کرده باشد.

اما اگر خوانده ملک خواهان را تصرف کرده باشد و از تسلط مال بر مالک جلوگیری کند طبق تعاریف قانونی، عنوان تصرف عدوانی براین فعل مطابقت می کند.نه مزاحمت.

وقوع مزاحمت

دعوی مزاحمت وقتی مسموع است که مزاحمت  به شکل فعلی مثبت اتفاق افتاده باشد. مزاحمت اقدامی است که از طرف خوانده واقع و موجب می گردد که متصرف نتواند با احساس امنیت لازم ، از مال خود استفاده کند.

بنابراین وقتی می توان خوانده را مزاحم دانست و علیه او به طرح دعوی پرداخت که واقعا عمل مزاحمت را به شکل مثبتی انجام داده باشد.

اما اگر خوانده مرتکب عملی نشده باشد و خواهان فقط احساس نا امنی کند و به خاطر احساس ناامنی نتواند بهره لازم را از مالش ببرد،  دعوای مزاحمت در این قضیه صدق عنوان نمی کند و جایی ندارد.

نکته ی بعدی آنکه عمل مزاحمت باید به قصد نتیجه یعنی به قصد ایجاد مزاحمت و اخلال در استفاده ازملک صورت بگیرد بنابراین اگر خوانده از روی سهل انگاری و بدون قصد و سونیت از پیش اندیشیده شده ای مرتکب عمل مزاحمت شده باشد و این از روی شواهد و قرینه ها نیز قابل احراز باشد شکایت کیفری علیه وی مسموع نخواهد بود اما وی از باب مسولیت مدنی و آسیب و خسارتی که وارد ساخته است ملزم به پرداخت خسارت خواهد شد.

عمل مزاحمت باید مورد توجه خود مال باشد حتی اگر به قصد آزار رساندن به خواهان باشد اما برای اینکه بتوان دعوای مزاحمت را طرح نمود باید عمل مزاحمت بوسیله ی اخلال در بهره مندی از ملک صورت گیرد نه مزاحمت برای خود شخص بدون دخالت ملک شخص.

عدم رضایت متصرف یا مالک یا خواهان شرط لازم برای اقامه ی دعوای مزاحمت می باشد،اگر خواهان با رضایت صریح یا حتی ضمنی خود بر عمل خوانده مهر تایید زده باشد نمی تواند علیه وی تحت عنوان مزاحمت اقامه دعوا کند و خسارات وارد شده را مطالبه کند.

قوانین ملکی