اثبات نسب چیست ؟چه روشهای قانونی برای اثبات نسب وجود دارد؟
اثبات نسب چیست ؟
زمانی که زن و مردی با هم ازدواج میکنند و پیوند زناشویی میبندند، به تولد هر فرزندی که ناشی از این ازدواج است، در اصطلاح حقوقی به آن نسب میگویند. در واقع اثبات نسب همان ارتباط خونی بین فرزندان و پدر و مادر است.
تعریف کلمه نسب چیست؟
در حقیقت نسب به معنی خویشاوندی و نژاد است. اما از نظر حقوقی نسب به معنای ارتباط میان دو نفر که یکی از آنها از نسل دیگری باشد یا هر دو از یک نسل باشند، است. مانند رابطه فرزند و پدر یا رابطه خواهر و برادر.
در بعضی مواقع که پدر و مادر از تلقیح مصنوعی استفاده میکنند، نسب ناشی از تلقیح مصنوعی است. گاهی مواقع هم نسب ناشی از رابطه شبهناک است. نسب مشروع نیز ناشی از ازدواج قانونی و مشروع زن و مرد است. برای اثبات نسب بین دو نفر باید ازدواج زن و مرد و همچنین نسب پدر و مادر اثبات شود.
استشهادیه اثبات نسب چیست؟
هر شخص برای اثبات ادعای خود باید مدارک و شواهدی را به دادگاه ارائه کند. یکی از اصلیترین این مدارک، شهادت شهود است که یعنی تعدادی از این واقعیت موضوع باخبرند و در دادگاه شهادت میدهند. استشهادیه فرمی است که شهادت به طور کتبی بر روی آن درج میشود. استشهادیه برای هر اثبات دعوایی استفاده میشود که از جمله استشهادیه اثبات نسب است.
مهمترین دلایل اثبات نسب مادر چیست؟
-
سند ولادت «شناسنامه»
شناسنامه یکی از بهترین دلایل اثبات نسب است. ولی رسمیت داشتن این سند بسته به گواهی مامور رسمی است. اگر ادعا شود که تولد نوزاد آنچنان که در شناسنامه قید شده نیست و تحریف شده است، باید مدعی ادعای جعل را برای اثبات این ادعا، مطرح کند.
طبق مطالب بالا گرفتن شناسنامه با این مورد رابطه مستقیم دارد.
-
شهادت و امارات
طبق قانون از طریق شهادت میتوان ارکان نسب را اثبات کرد. در این مواقع دادگاه در مورد صحت این شهادت تحقیق و بررسی میکند. در مورد امارات نظر کارشناس در مورد آزمایش خون مدعی و خانوادهای که خود را بدان نسب میدهد، مطرح است.
طبق ماده ۴۲۴ قانون آیین دادرسی مدنی، شهادت میتواند تمام ارکان نسب را اثبات کند و تشخیص صحت چنین شهادتی بر عهده دادگاه است و دادرس اجباری به تأیید مفاد گواهی ندارد.
-
اقرار
اثبات نسب را با اقرار نیز میتوان ثابت کرد. قانون مدنی فقط در این مورد حکم خاص میدهد. این حکم خاص در ماده ۱۲۷۳ قانون مدنی آمده است: «اقرار به نسب در صورتی صحیح است که اولاً تحقق نسب بر حسب عادت و قانون ممکن باشد، ثانیاً کسی که به نسب او اقرار شده است، تصدیق کند، مگر در مورد صغیری که اقرار به فرزندی او شده به شرط آن که منازعی در بین نباشد.»
اثبات نسب پدری چگونه انجام میشود؟
اثبات برای نسب پدری بر خلاف مادری که قابل اثبات است، دشوار است. چون مدعی که فرزند باشد باید ثابت کند که حاصل نزدیکی مادرش و شوهر او است؛ که اصولا هیچ سند و شاهدی برای اثبات این ادعا وجود ندارد. بنابراین قانونگذار در این مورد دخالت کرده و با استفاده از اماره یا نشانه قانونی، این مشکل خانوادگی را حل میکند. در حقوق اسلامی با استفاده از “اماره فراش” میتوان این موضوع را حل کرد. یعنی بر طبق این قاعده، کودکی که در زمان زوجیت متولد میشود متعلق به شوهر است. و فقط از راه اتهام زن به زنا میتوان خلاف آن را ثابت کرد.
در صورت اثبات نسب فرزند نامشروع چه میشود؟
زمانی که نوزادی حاصل رابطه نامشروع باشد، هرچند نسبت این نوزاد به پدر غیر قانونی است و میتوان اثبات کرد که این نوزاد حاصل رابطه نامشروع این زن با مرد مشخصی است، ولی مرد به عنوان پدر عرفی نوزاد وظیفه دارد نفقه این فرزند را بپردازد و برایش شناسنامه بگیرد.
روش قانوني براي اثبات نسب
قانونگذار اماره قانوني را يكي از راه اثبات نسب ميداند در تعريف اماره قانوني ميتوان گفت: عبارت از اوضاع و احوالي است كه به حكم قانون دليل قانون دليل بر امري شناخته ميشود البته اين تعريف بسته به زماني كه طفل به دنيا بيايد يعني در زمان زوجيت يا پس از انحلال نكاح متفاوت است:
- اماره قانوني نسب پدري و در زمان زوجيت به موجب قانون طفل متولد شده در زمان زوجيت ملحق به شوهر است به شرط آنكه از تاريخ ازدواج تا زمان تولد كمتر از شش ماه و بيشتر از ده ماه نگذشته باشد در اين صورت نسب پدري و مادري هر دو قانوني خواهد بود.
- اماره قانوني نسب پدري پس از انحلال نكاح(جدايي) هنگامي كه مادر ازدواج مجدد نكرده باشد. به موجب اين قانون هر طفلي كه بعد از جدايي متولد شود متعلق به شوهر است مشروط بر اينكه مادر هنوز ازدواج نكرده باشد و از تاريخ جدايي تا روز تولد طفل بيشتر از ۱۰ ماه نگذشته باشد.
- اماره قانوني نسب پدري بعد از انحلال نكاح هنگامي كه مادر ازدواج مجدد كرده باشد. چنانچه بين زن و شوهري جدايي حاصل شود و زن ازدواج مجدد كند و پس از ازدواج مجدد او طفل متولد گردد اگر از تاريخ جدايي اول ۱۰ ماه نگذشته و نكاح دوم به شش ماه رسيده باشد، طبق اماره قانوني طفل متعلق به شوهر دوم است مگر آنكه اماره قانون قطعي ديگري خلاف آن را ثابت كند در اين صورت چنانچه امارات قانوني به نحوي باشد كه الحاق طفل را به هر دو شوهر ممكن سازد، با استفاده از تشخيص پزشكي ميتوان الحاق طفل را به يكي از دو پدر امكان پذير نمود.